เรื่องของนายท่อก กระหล่ำปลีกุล

"ลองกันใหม่ กำลังใจเราดี ไม่แพ้ใคร
เราสู้กับเขา คุมพวกเข้า ได้พร้อมหน้า
เล่นกันอีกที แรงเรามี ทั้งใจก็กล้า
จึงได้ชัยมา เพราะจรรยา พวกเรามี"

--เพลงอีกสี่สิบปี ประัพันธ์คำร้องโดย ท่านผู้หญิงดุษฎีมาลาี มาลากุล ณ อยุธยา

ตื่นนอนมาตอนตีสี่
เรื่องที่กำลังจะเล่าต่อไปนี้ เป็นเรื่องของนายท่อก กะหล่ำปีกุล ชายซึ่งมีฐานะพอประมาณ แต่ใฝ่เรียนสูง

เ มื่อปลายเดือนก่อน สำนักงานฝ่ายบุคคลประกาศรับสมัครบุคคลเข้าคัดเลือกเพื่อรับทุนศึกษาต่อในควา มต้องการของกระทรวงบัวแก้ว สถานที่ทำงานตามฝันนายท่อก ที่เขาเพิ่งสอบสนามใหญ่เข้าทำงานได้ดั่งใจหวัง เมื่อปลายฤดูหนาวศกก่อน ยามสายลมตึงพัดผ่านสนามหลวง ที่ผู้คนพร้อมใจมาชักว่าวติดลมบนกันสนุกสนานสำราญหฤทัย

ย้อนกลับไปก่ อนหน้าราวปีกว่า มูลนิธิการศึกษาชื่อวุฒิสมาชิกอเมริกัน ประกาศผลผู้ได้รับทุนเรียนต่อในระดับปริญญาโท ณ สหรัฐอเมริกา ชื่อของนายท่อกฯ ปรากฏหราอยู่ในใบรายชื่อที่ส่งผ่านล่องลอยมาทางโลกหน้าจอเครื่องสมองกล (ที่โง่งี่เง่ากว่าสมองมนุษย์เหลือคณานับ)

ต้นเดือนกรกฎาคม พุทธศักราช 2547 อันเป็นปีสุดท้ายของรัฐบาลไทยชุดแรกหลังรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ โดยการนำของชายหน้าเหลี่ยม นายท่อกฯ ร่ำลาคุณนายมหานาสิก อันเป็นที่รักยิ่ง ออกเดินทางข้ามน้ำข้ามทะเลมาเป็นนักเรียนนอกที่ประเทศสหรัฐอเมริกา สถานที่ที่ดอกเตอร์ดิเรกฯ แนะนำว่าก้าวล้ำกว่าแดนภารตะหลายร้อยเท่า จึงน่ามาเรียนต่อเป็นที่สุด

เมื่อคืนวาน คุณบุบผาชาด ลูกสาวคนโตของคุณนายมหานาสิก ซึ่งเป็นมารดาของนายท่อกฯ ยกหูโทรศัพท์จากบางกอกข้ามครึ่งโลกหาลูกชาย เพื่อแจ้งข่าวว่าลูกไม่มีชื่อในใบรายชื่อผู้มีสิทธิสอบสัมภาษณ์เข้ารับทุน กระทรวงบัวแก้ว ผ่านสำนักงานฝ่ายบุคคล ที่เพิ่งประกาศให้สาธารณชนทราบ

นายท่อกฯ รับทราบข่าว (ไม่สู้จะ) ดีนั้นด้วยใจทุกข์ทน

ตาสว่างเมื่อตอนฟ้ายังไม่สาง
น ายท่อก กะหล่ำปีกุล เรียนวิชาการบริหารราชการ ณ โรงเรียนต่างประเทศ ในสังกัดของมหา'ลัยสไปเดอร์แมน เขามุ่งหวังว่าจะเรียนให้เชี่ยวชาญด้านการพัฒนาเศรษฐกิจและการเมือง (Economic and Political Development) โดยศึกษาใ้ห้ลึกซึ้งในประเด็นสิ่งแวดล้อม ภายใต้ดีกรีบริหารราชการ (M.P.A: Master of Public Administration)

โรงเรียนแห่งนี้ถูกก่อตั้งขึ้ นในยุคสงครามเย็น ที่สหรัฐอเมริกามุ่งหวังศึกษารัฐต่างชาติ เพื่อทำความเข้าใจในการดำเนินนโยบายสร้างความเป็นใหญ่ให้ตัวเองและเข้าล้างส มองประเทศด้อยพัฒนา (ในสายตาไอ้กัน)

มูลนิธิการศึกษาชื่อรัฐสภาอเมริ กันเมตตาใุห้ทุนการศึกษาเป็นเงินก้อนแก่นายท ่อกฯ ประมาณร้อยละ 80 ของค่าใช้จ่ายทั้งหมด สำหรับศึกษาเล่าเรียนและใช้ชีวิตอยู่ในเมืองแทกซี่เหลือง ตลอดปีแรกของปริญญาโท

ในปีที่สอง ทางมูลนิธิฯ จะลดการสนับสนุนด้านการเงินเหลือเพียงประมาณ 14,000 เหรียญสหรัฐต่อค่าเล่าเรียนและค่าใช้จ่ายอื่นๆ ทั้งปีที่มีอยู่ประมาณ 50,000 เหรียญ ด้วยเห็นว่าผู้ได้รับทุนจะมีศักยภาพเพียงพอที่จะหาแหล่งทุนจากแหล่งอื่น หลังจากเริ่มปีกกล้าขาแข็งโบยบินเห็นช่องทางมาแล้วหนึ่งปี

แต่นายท่อกฯ บินไม่เก่ง และยังเป็นนายท่อกคนเดิมอยู่วันยังค่ำ จึงไม่มีสามารถหาทุนสนับสนุนได้ดังใจปรารถนา

ด ูเหมือนว่าประกาศรับสมัครสอบคัดเลือกใหุ้ทุนการศึกษาในความต้องการของกระทร วงบัวแก้วที่ผ่านหูมาในช่วงปลายภาคเรียนที่สองของเขาฉบับนั้น จะเป็นความหวังที่เฉียดความจริงของนายท่อกที่สุด

แม้เขาจะรู้แก่ใจว่า โอกาสจะเลือนลางแค่ไหนก็ตามที

แม้ฟ้ายังมืดมิดไม่เป็นใจ
ก ระทรวงบัวแก้วต้องการบุคคลากรที่มีความเชี่ยวชาญเรื่องเศรษฐศาสตร์ด้านการพ ัฒนา ตะวันออกกลางศึกษา และจีนศึกษา จึงขอให้สำนักงานฝ่ายบุคคลเปิดรับสมัครคัดเลือกบุคคลที่ำกำลังศึกษาอยู่ในต่ างประเทศในสาขาวิชาดังกล่าว

นายท่อก กระหล่ำปลีกุล เห็นโอกาสเหมาะเจาะ เพราะกำลังศึกษาอยู่ในวิชาที่อาจเกี่ยวข้องกับสาขาที่เปิดสมัครอยู่พอดี ในขณะที่ทุนลางที่มีอยู่โดยการสนับสนุกจากครอบครัวก็เริ่มร่อยหรอ

เข าจึงร่อนใบสมัคร พร้อมหลักฐานครบครัน ด้วยความหวังว่าทางคณะกรรมการคัดสรร ของสำนักงานฝ่ายบุคคล จะเห็นว่าคุณสมบัติของเขาก็เหมาะสมที่จะเข้ารับการสอบสัมภาษณ์ ไม่แพ้กับคนที่กำลังเรียนเพื่อมุ่งสู่ดีกรีด้านเศรษฐศาสตร์ หรือบริหารธุรกิจโดยตรง

นายท่อกฯ มีความสนใจในสองด้านดังกล่าวเป็นทุนเดิมอยู่ก่อนหน้ามีแล้ว ดังเห็นได้จากวิชาที่เขาเลือกเรียน ซึ่งนอกจากจะเป็นวิชาที่เขาหวังว่าจะนำไปใช้ประโยชน์ในการปฏิบัติราชการในกร ะทรวงบัวแก้วอันเป็นที่รักยิ่งของเขา เมื่อจบการศึกษา ยังเป็นวิชาที่มุ่งให้รู้เกี่ยวกับแนวทางด้านการพัฒนา โดยเน้นในเรื่องเศรษฐกิจที่เขาเชื่อว่าเป็นพลังสำคัญในการขับเคลื่อนความสัม พันธ์ระหว่างประเทศยุคปัจจุบัน เหนือประเด็นทางการเมืองที่สิ้นสุดลงพร้อมกับการพลังทลายของกำแพงเบอร์ลิน และแตกกระุจุยกระจายเป็นเสี่ยงๆ เมื่อสหภาพโซเวียตล้มลง

ตลอดสองเทอม ที่ผ่านมาเขาเรียนวิชาที่เกี่ยวข้องกับบริหารราชการ เศรษฐศาสตร์เข้มข้น พร้อมวิชาเลือกที่มีประเด็นดานการพัฒนาเศรษฐกิจ สังคม และการเมือง รวมไปถึงวิชาพฤกษศาสตร์ เพื่อต้องการเรียนรู้ถึงวิธีคิดแบบวิทยาศาสตร์ ผ่านเรื่องที่เขาสนใจ โดยเขาหวังว่าคณะกรรมการคัดสรรฯ จะเห็นความตั้งใจของเขาในการที่จะเป็น "ผู้รู้รอบ" (generalist) ที่รู้ดี (specialist) ซึ่งเป็นคุณสมบัติหนึ่งที่สำคัญของข้ารัฐกระทรวงบัวแก้ว ตามความเข้าใจส่วนตัวของนายท่อก

ปล่อยให้เป็นเรื่องของชะตากรรม ดังที่นายท่อกถือความจริงข้อนี้เป็นสัจจะธรรมแห่งวิถีชีวิต

เมื่อฟ้าสาง ความตั้งใจยังไม่เปลี่ยนแปลง
แ ม้นายท่อกจะไม่ได้โอกาสแม้แต่เพียงเข้าสอบสัมภาษณ์ดังหวัง ด้วยเหตุที่ไม่ผ่านเข้าสอบสัมภาษณ์เพื่อรับคัดเลือกรับทุนกระทรวงบัวแก้วที่ ว่านั้น เขาก็เฝ้าเตือนตัวเองให้อย่าโอนเอียง หรือน้อยใจที่ไม่ได้รับโอกาสดังกล่าว จากสถานที่ทำงานที่เขาเป็นลูกหม้อ และตั้งใจอุทิศตัวทำงานด้านการติดต่อต่างประเทศให้รัฐตลอดลมหายใจที่เขาพึงม ี

ตั้งแต่เด็ก นายท่อก กระหล่ำปลีกุล ฝันอยากเป็นนักการทูต อีกที่บ้านของเขาสนับสนุน เพราะเป็นการทำงานให้กับราชการ ตามที่บรรพบุรุษของเขารับใช้มารุ่นต่อรุ่นด้วยความภักดี และในที่สุด ความฝันของเขาก็เป็นจริง สามารถเข้าทำงานในกระทรวงบัวแก้วอันทรงเกียรติได้อย่างภาคภูมิใจ โดยมิได้ใช้เส้นสายแต่ประการใด เขาเชื่ออย่างนั้น เพราะเขามิได้ปริปากให้ที่บิดามารดร หรือใครๆ รับรู้เมื่อเขาเข้าสนามสอบหลายนัด ด้วยเขาอยากใช้ความรู้ความสามารถของตัวเองเพื่อเข้าทำงานที่เขาจะภาคภูมิใจ ได้ตลอดชีวิต

ก ารที่ไม่ได้รับโอกาสแม้แต่เพียงผ่านเข้าไปในรอบสอบสัมภาษณ์ โดยพิจารณาแต่เพียงใบสมัครรับคัดเลือกของนายท่อกฯ เช่นนี้เป็นการตัดสินใจอันชอบธรรมของคณะกรรมการคัดสรร ซึ่งเขารู้ดีว่าโปร่งใส และยุติธรรม

แ ม้จะทำให้การเรียนของเขาหนักหน่วงขึ้นมาก เพราะด้วยทรัพยากรทางการเงินที่จำกัด ซึ่งนายท่อกฯ จะต้องแบมือขอจากคุณพ่อพุงโต และคุณนายมหานาสิก เพื่อให้สำเร็จศึกษาภายในภาคเรียนหน้า สิริรวมทั้งสิ้น 3 ภาคเรียน หรือปีครึ่ง จากเวลามาตรฐาน 2 ปี เขาจึงเลือกแนวทางนี้

โชคดีที่เขาเตรียมการไว้ล่วงหน้้า ภาคเรียนที่ผ่านมาเขาจึงลงวิชาเรียนมากพอที่จะจบการศึกษาภายในเวลาอีกหนึ่งภาคเท่านั้น

เ มื่อจบการศึกษาในระดับปริญญาโทแล้ว นายท่อก กระหล่ำปีกุล อาจจะใช้เวลานั้นเดินทางเพื่อเรียนรู้โลก และผู้คน ก่อนเข้าลงสนามทำงานจริง ในกำหนดเวลาที่เขาลาราชการมาเรียนต่อ ซึ่งจะลิ้นสุดลงในปลายเดือนกรกฎาคม พุทธศักราช สองพันห้าร้อยสี่สิบเก้า

เ มื่อเข้าทำงานแล้ว นายท่อกฯ ปวารณาตัวรับใช้ราชการอย่างสุดความสามารถที่พึงมี เขาจะทำหน้าที่ด้วยความชอบธรรม มิให้กิเลศมาครอบคลุมคุณค่าที่เขามี โดยละเว้นกิจการใดๆ ที่ "ฉ้อราษฎร์" และ "บังหลวง" อีกดำรงพร้อมซึ่งความเป็น "คนดี" ตามที่ได้รับการอบรมสั่งสอนมาจากที่โรงเรียนและบ้านมาตั้งแต่เล็กแต่น้อย

แ ม้ครอบครัวเขาจะมีฐานะปานกลาง ด้วยเหตุเป็นครอบครัวราชการมาหลายรุ่น จึงได้แต่กินสมบัติเก่า แต่นายท่อกฯ ก็ตัดสินใจเลือกชีวิตดังกล่าว ด้วยเหตุเขามุ่งยึดติดกับ "อุดมการณ์" และ "คุณค่า" ที่เขาได้สั่งสมมาตลอดชีวิต เหนือ "ความจริง" และ "เม็ดเงินก้อนโต" ที่อาจจะทำให้เขามีความสุขกับเรื่องอื่นของชีวิตในระดับที่มากขึ้น อันเนื่องมาจากการครอบครองตัวเลขจำนวนมากในบัญชี

นี่เป็นสิ่งที่เขาเลือก และตัดสินใจแน่วแน่เลือกแนวชีวิตเช่นนี้แล้วอย่างตั้งใจ

ใ นฐานะเพื่อนรักของเขา ผมขออวยพรให้นายท่อก กระหล่ำปลีกุล ประสบความสำเร็จดั่งความตั้งใจ และยึดมั่นกับคุณค่าที่เขามีโดยไม่เสือมคลาย ส่วนผมจะขอสนับสนุนเขาอยู่ใกล้ๆ และสัญญาว่าจะคอยเฝ้าเตือนเขาด้วยใจบริสุทธิ์หากเขาออกนอกลู่นอกทาง

ขอให้โชคดีมีสุข

เขียนเสร็จเมื่อ 5 นาฬิกา 12 นาที ตามเวลาท้องถิ่นของ
เมืองซานฟรานซิสโก ประเทศสหรัฐอเมริกา
ในช่วงฤดูร้อนที่ฝนตกและอากาศหนาวเย็น